Door René Slot, arts en directeur Paracelsus Medisch Centrum
Dit artikel zou ik willen beginnen met een Cruijff-achtige uitspraak: “Voeding is vooral een probleem als je er last van hebt.”
Dit om aan te geven dat er geen duidelijke, algemene regels te geven zijn of voeding voor iemand goed of slecht is. De ene persoon kan helemaal niet tegen brood, terwijl de ander er geen last van heeft.
Als we even regulier naar voeding kijken, kun je drie hoofdgroepen onderscheiden: koolhydraten, eiwitten en vetten. Koolhydraten geven vooral energie. Eiwitten geven de nodige bouwstoffen aan het lichaam, waardoor de weefsels opgebouwd worden, hormonen aangemaakt kunnen worden, en dergelijke. Vetten hebben een rol bij het leveren van extra energie vooral als mensen zware lichamelijk arbeid moeten verrichten, maar ook bij de opname van vet-oplosbare vitaminen (vit. A, D, E en K) en vetten- wat we nu steeds meer ontdekken – spelen een belangrijke rol voor het goed functioneren van hersenen. Bijvoorbeeld Omega-3 vetzuren, die in vette vis te vinden zijn. Deze voorkomen niet alleen deels hart- en vaatziekten, maar werken ook tegen depressie en zijn goed voor het functioneren van zenuwweefsel en hersenen.
Energievoorziening
Koolhydraten spelen een belangrijke rol bij de energievoorziening. Er zijn drie belangrijke groepen te onderscheiden:
Trage koolhydraten, die te vinden zijn in zetmeelproducten, zoals brood, pasta, rijst, peulvruchten (linzen) en aardappelen.
Snelle koolhydraten, die te vinden zijn in gezonde producten, zoals vruchten, maar ook in ongezonde producten, zoals suiker, chocola, koekjes, snoep en frisdranken.
De derde groep zijn de groenten, waar nauwelijks koolhydraten inzitten, maar die een gezonde en noodzakelijke bron zijn van vitaminen, mineralen en sporenelementen.
In deze tijd zijn er veel dilemma’s over wat nu de juiste voeding is. Er is discussie of zuivelproducten en zetmeelproducten wel gezond zijn.
Inderdaad zie ik in mijn praktijk de nodige patiënten met klachten, die een relatie kunnen hebben met (vaak koeien-)zuivel en glutenhoudende producten. Ik zie echter nog meer problemen die veroorzaakt worden door de snelle suikers. In het infobulletin van vorige week kwamen de verborgen suikers aan de orde, die door de voedselindustrie worden toegevoegd aan allerlei voedingsmiddelen, waarbij je je zelfs niet kunt voorstellen dat er suiker toegevoegd is. Bijvoorbeeld tomatensoep, satésaus, voorgebakken friet, ontbijtkoek, etc.
Gezonder worden
Binnen het PLID voedingsprogramma, dat ik ontwikkeld heb om vet te verliezen en gezonder te worden, worden mensen begeleid om zoveel mogelijk de snelle suikers te verminderen in hun voeding. Een andere vraag is, hoe je aan voldoende gezonde voedingsmiddelen kunt komen, die het lichaam nu eenmaal nodig heeft, als je een belangrijke eiwitbron als zuivel weg laat. Maar ook als je de trage koolhydraten, de zetmeelproducten, weg laat waardoor je het lichaam een belangrijke bron van energie ontneemt. Regelmatig heb ik patiënten gezien, die moeheidsklachten hadden doordat ze bij lunch en avondeten voornamelijk eiwitten aten(zoals vlees, vis of kaas) met alleen een salade. Het klinkt gezond maar het lichaam krijgt onvoldoende energie in de vorm van trage koolhydraten toegevoerd, waardoor de bloedsuikerspiegel te laag wordt. Ook de hersenen – die hun energie alleen kunnen halen uit snelle suikers – kunnen daardoor minder goed functioneren. Dit kan leiden tot concentratie- en aandachtsproblemen. Let op: hersenen hebben snelle suikers nodig, maar deze suikers dient het lichaam zelf te produceren uit de trage koolhydraten. Dus door voldoende brood te eten en – als dat niet verdragen wordt – dit te vervangen door glutenvrije zetmeelproducten, zoals rijst, mais, boekweit, quinoa, aardappelen linzen, etc.
Overigens heb ik regelmatig meegemaakt, dat de klachten, die mensen hebben na het eten van brood, kunnen verminderen door biologisch brood te eten, tarwe te vervangen door spelt of alleen supermarktbrood te eten waar niets anders aan toegevoegd is dan wat vroeger in het brood zat. Dus geen broodverbeteraar en dergelijke.
Te weinig eiwit
Recent heeft een kinderarts uit Utrecht gewaarschuwd voor allerlei moderne voedingsprogramma’s, waarbij kinderen te weinig eiwit binnenkrijgen en daardoor onvoldoende hun lichaam kunnen opbouwen waardoor de groei belemmerd wordt. Ouders realiseren zich vaak niet, dat allerlei ‘melkvervangers’, denk aan rijst‘melk’, amandel‘melk’, kokos‘melk’ of spelt‘melk’, nauwelijks eiwit bevatten.
In mijn praktijk merk ik, dat veel klachten, ziektes, maar ook energieproblemen een relatie kunnen hebben met voeding. Wat is dan een goede voeding?
In mijn visie is een goede voeding er een die uitgebalanceerd is. Dus: voldoende trage koolhydraten, eiwitten, goede vetten (olijfolie, biologische kokosolie, vette vis, roomboter) naast voldoende vitaminen, mineralen en sporenelementen. Er mag best gesnoept worden, maar dan liefst van goede kwaliteit en rond de maaltijd.
Daarnaast denk ik, dat er niets mis is als we teruggaan naar de zestiger jaren: zelf koken, zonder pakjes, sausjes, kant-en-klare koekjes, etc., geproduceerd door de voedselindustrie. Automatisch vermijd je dan allerlei voedseltoevoegingen, additieven, zoals smaakversterkers, emulgatoren, stabilisatoren, anti-oxidanten, antischuimmiddelen, etc. Er bestaat steeds meer twijfel over wat deze voedseltoevoegingen op lange termijn bewerkstelligen in het lichaam. Dit is ook de visie achter het PLID voedingsprogramma.
Hoe raar het ook klinkt, met trage koolhydraten is niets mis, zolang je ze maar verdraagt.
