Angst en het foute bewijs: “F.E.A.R.”

Naar aanleiding van het intensief bezig zijn met het thema ‘Wil’ aan de hand van mijn boek, dat uitkomt, “De Wil is een Pijl®”, heeft René Slot, geneesheer-directeur van het Paracelsus Medisch Centrum in augustus 2017 de opening van het studiejaar van de afdeling Vrije School PABO en de muziekdocenten- en euritmie- opleiding aan de Hogeschool Leiden verzorgd. De vraag was: Hoe kun je de wil van de studenten ondersteunen en wat is de relatie met ontwikkelen van vaardigheden, flow, persoonlijke ontwikkeling en zelfsturing?

Volgens René Slot is het namelijk heel anders als een student de dingen doet omdat het moet; vanuit plicht en dwang, dan wanneer een student dat doet omdat hij of zij er enthousiast over wordt en er energie van krijgt. Het is, volgens Slot in zijn lezing, geen eenvoudige taak om überhaupt te ontdekken wat iemand wil, als er zoveel eisen gesteld worden op kennisgebied, op het gebied van vaardigheden en op het gebied van het sociale gebied. De wil is immers gericht op de toekomst en niet op het verleden.

René Slot gaf, in zijn openingsspeech, een uitleg van zijn overtuiging dat Willen te maken heeft met het hebben van een doel dat energie geeft (Energie), je daarop richten (Focus) en, ondanks alle onzekerheid en spanningen, actief worden (Beweging).

Volgens Slot is het opvallend hoe snel mensen een positieve wending kunnen maken, als ze storende elementen uit het verleden kunnen loslaten en weer een doel hebben waar ze zich op kunnen focussen naar de toekomst. In zijn visie is een doel is niet één stip op de horizon, maar eerder een windrichting. Waarmee bedoelt wordt dat iemand immers alleen weet wat hij of zij ongeveer wil, maar wat iemand precies wil is iets dat ontdekt word op het moment dat het doel nadert.

Angst en het foute bewijs.

In de lezing ging Slot ook in op het thema angst. Dat wil zeggen de verlammende angst die iemand soms kan overvallen en die kan leiden tot agressie of die leidt tot vluchten en niet willen voelen. Volgens hem komt dit voort uit de bekende dierlijke methodes om met een crisis om te gaan: vechten, vluchten of verlammen. De ergste vorm daarvan is de blinde paniek; waardoor iemand verlamd raakt, als een angstig konijn die verlamd is en niet weg kan kijken in de koplampen van een auto. Andere methodes, die met angst te maken hebben, zijn agressie, boos worden, hard rijden, ruzie maken. Maar veel gebruikelijker is, volgens hem, in de huidige cultuur het thema vluchten en niet willen voelen, actueel. Daar zijn veel mogelijkheden voor: vluchten in beeldschermwerk (smartphone, ipad, computeren, games, uren TV kijken) en in verslavingen, zoals verdovende middelen, veel drinken, veel eten en snoepen.

René Slot verwijst hierbij naar de Engelse literatuur waarin vaak het acroniem F.E.A.R. gebruikt wordt. Een acroniem is een woord waarvan elk van de letters verwijst naar een ander woord of begrip. F.E.A.R. staat dan voor “False Evidence Appearing Real”, dat wil zeggen een ervaring, een waarneming of zelfs een gedachte die als ‘waar’ wordt aangenomen, dat is het bewijs, de Evidence. Appearing betekent dat het ècht lijkt. Als voorbeeld noemt hij iemand die ’s avonds in een donkere slaapkamer ziet een slang op de grond ziet liggen en in paniek raakt. Echter als het licht aan wordt gedaan blijkt het geen gifslang te zijn maar een stok. De paniek was, volgens hem, dus volstrekt onnodig.

Dit voorbeeld geldt , volgens Slot, ook voor gedachten, die gegijzeld raken door deze emoties. Slot: ‘Dat is het piekeren waar zoveel mensen aan lijden in de praktijk, waarbij je tracht met de angst om te gaan door het via het denken (denkmatig) op te lossen’.

Volgens hem kun je het beste omgaan met bovenstaande vormen van angst als iemand accepteert dat hij of zij die gevoelens heeft. Als angst , volgens hem , wordt onderdrukt wordt het probleem alleen maar groter. Maar gevoelens helder krijgen is nu eenmaal veel lastiger dan dat iemand zich bewust wordt van een gedachte. En een gedachte is geen gevoel.